Ocalić od zapomnienia – Generał Stanisław Szeptycki

Karty z historii

Generał Stanisław Szeptycki

Biografią artylerzysty  – generała Stanisława Szeptyckiego można było by obdzielić kilku ludzi, może dlatego, że było dane generałowi żyć w burzliwych czasach I i II wojny światowej, odrodzenia się państwa polskiego, wojny polsko-bolszewickiej i odbudowy kraju po obaleniu faszyzmu, a może dlatego, że był on człowiekiem niezwykle aktywnym i nad miarę uzdolnionym. W wojsku polskim dosłużył się najwyższych stanowisk a poza nim był utalentowanym dyplomatą, politykiem, przemysłowcem, a u schyłku swojego życia kierował międzynarodową organizacją humanitarną.

Stanisław Maria Jan Teofil Szeptycki przyszedł na świat 3 listopada 1867 r. w Przyłbicach we wschodniej Galicji, obecnie na terytorium Ukrainy jako syn hrabiego Jana Kantego Szeptyckiego herbu Dołęga i Zofii Ludwiki Szeptyckiej hrabianki herbu Bończa – córki hrabiego Aleksandra Fredro.

Herb Dołęga
Herb Bończa

W 1885 r.  w Krakowie zdał maturę i rozpoczął naukę  w Akademii Wojskowo-Technicznej w Mödling, uzyskując  w 1888 r. stopień podporucznika artylerii. W latach  1888- 1890 r. służył w 3. Dywizjonie Artylerii Ciężkiej w Jarosławiu. W latach 1891 -1892 r. słuchacz Szkoły Jazdy w Wiedniu. W styczniu 1892 r. uzyskał stopień porucznika artylerii i został przeniesiony do 10. Galicyjskiej Brygady Artylerii w Przemyślu. W latach 1894-1896 studiował w Akademii Sztabu Generalnego w Wiedniu.

W listopadzie 1898 r. po ukończeniu studiów w Szkole Sztabu Generalnego w Wiedniu objął stanowisko dowódcy 1. baterii 19. Pułku Artylerii w Oradei (obecnie w Rumunii). Od 1899 r. do 1904 r. był oficerem sztabu 12. Dywizji Piechoty. W latach 1904-1905, w czasie wojny rosyjsko-japońskiej był austriackim attaché wojskowym przy armii rosyjskiej w Mandżurii. W 1905r. zostaje oficerem sztabu 3. Dywizji Kawalerii. W listopadzie 1907 r. awansował do stopnia majora a od jesieni 1909 r. objął stanowisko dowódcy dywizjonu 1. Pułku Artylerii Polowej. W maju 1912 r. przeniesiony zostaje do Sztabu Generalnego i awansowany na stopień podpułkownika. Od lipca tego roku zostaje austriackim ataché wojskowym w Rzymie.

W  maju  1914 r. awansowany na pułkownika. Po wybuchu I wojny światowej początkowo objął funkcję szefa sztabu obszaru lwowskiego w dowództwie 3. Armii, a następnie szefa sztabu II Korpusu. We wrześniu 1915 r. zostaje dowódcą brygady artylerii.

Od 14 listopada 1916 r. do 24 kwietnia 1917 r. był komendantem Legionów. Następnie, już w stopniu generała majora, mianowany generalnym gubernatorem austriackiej okupacji z siedzibą w Lublinie.

19 lutego 1918 r. po podpisaniu przez państwa centralne traktatu brzeskiego z Ukraińską Republiką Ludową podał się do dymisji. Przeniesiony na front włoski, służył  w brygadzie  piechoty, od lipca 1918 r. zostaje jej dowódcą.

Do Wojska Polskiego wstąpił 1 listopada 1918 r.  i decyzją Rady Regencyjnej mianowany zostaje Generalnym Inspektorem a następnie  szefem Sztabu Generalnego WP.

W nocy z 4 na 5 stycznia 1919 r. skutecznie przeciwstawił się grupie spiskowców z płk Marianem Januszajtisem na czele, która próbowała dokonać zamachu stanu.

Od kwietnia 1919 r. pełnił funkcję dowódcy Frontu Litewsko-Białoruskiego. 31 marca 1920 r. zostaje  dowódcą 4. Armii, mianowany na stopień generała broni a po konflikcie z Naczelnym Wodzem 31 lipca 1920 r. zdymisjonowany. 1 września 1921 r.  został Inspektorem Armii w Krakowie.

Od czerwca do grudnia 1923 r. pełnił funkcję ministra Spraw Wojskowych w gabinecie Wincentego Witosa.

Od 15 grudnia 1923 r. do 10 czerwca 1926 r. zostaje Inspektorem Armii w Krakowie.

Podczas zamachu majowego opowiedział się po stronie rządu i 30 czerwca 1926 r. na własną prośbę przeniesiony zostaje w stan spoczynku.

Zamieszkał w Krakowie, nie angażując się w działalność polityczną pełnił funkcję prezesa Krajowego Towarzystwa Naftowego.

Po zakończeniu II wojny światowej  w maju 1945 r. objął funkcję prezesa Polskiego Czerwonego Krzyża.

Zmarł 9 października 1950 r. w Korczynie koło Krosna i tam też został pochowany.

Generał broni Stanisław Szeptycki

Stanisław Szeptycki był odznaczony min. Orderem Virtuti Militari II i V kl., Orderem Polonia Restituta II kl., czterokrotnie Krzyżem Walecznych i Złotym Krzyżem Zasługi. (PAP)

Na rynku Starego Miasta we Wrocławiu – pomnik Aleksandra hr. Fredry

Przechodząc obok wrocławskiego pomnika Aleksandra hr. Fredry (przeniesionego w 1946 r. ze Lwowa najpierw do Warszawy a w 1956 r. do Wrocławia) nie tylko wybitnego komediopisarza ale i żołnierza Księstwa Warszawskiego, uczestnika napoleońskiej wyprawy na Moskwę, kawalera francuskiej Legii Honorowej i Złotego Krzyża Virtuti Militari wspomnijcie i jego wnuka – generała Stanisława Szeptyckiego, artylerzystę dla którego tak ważna była francuska sentencja noblesse oblige (szlachectwo zobowiązuje).

Opracował: Leszek Ciepielski