W latach 1945 – 1948 Wojsko Polskie przechodzi ze stanu wojennego na pokojowy. Część jednostek wojskowych rozformowano, innym zmniejszono stany etatowe, ale też tworzy się nowe na bazie rozformowanych 1 i 2 Armii WP. Na podstawie rozkazów ND WP nr 23/Org z 1.02 i nr 0208 z 22.08.1945r. na terytorium Polski sformowano siedem okręgów wojskowych (OW): Lublin (luty 1945), Kraków, Łódź, Poznań, Pomorski, Warszawa (kwiecień i maju), a we wrześniu OW Śląsk na obszarze województw śląskiego i wrocławskiego (wraz z Opolszczyzną).
Siedzibą wywodzącego się z 1 Armii WP dowództwa Okręgu stały się Katowice, a na dowódcę wyznaczono gen. broni Stanisława Popławskiego. W skład Okręgu weszły: 1. Drezdeński Korpus Pancerny, pięć dywizji piechoty (2 i 13 Warszawskie DP, 7 Łużycka DP, 10 Sudecka DP, 11 DP), 1Warszawska Brygada Artylerii Ciężkiej, 4 Brygada Artylerii Przeciwpancernej, 1 Pomorski Samodzielny Pułk Moździerzy, 1 i 296 Samodzielne Pułki Łączności oraz sześć samodzielnych batalionów, pięć samodzielnych kompanii i trzydzieści jednostek zabezpieczenia. Etat okręgu wynosił 42 295 żołnierzy (stan na 22.10.1945 r.)
Rozkazem ND WP nr 0309 z 5 listopada 1945 roku nakazano dowództwom okręgów posługiwać się skrótami w korespondencji służbowej, dokumentach, rozkazach i rozmowach.. Okręgowi Wojskowemu Śląsk nadano nazwę OW nr IV, która obowiązywała do 3.11.1953 roku, tj. do chwili utworzenia trzech okręgów wojskowych (Śląskiego, Pomorskiego i Warszawskiego). Do czerwca 1975 roku, tj. do nowego podziału administracyjnego Polski ŚOW obejmował terytorium pięciu województw: wrocławskiego, katowickiego, opolskiego, poznańskiego i zielonogórskiego.
W okresie największego rozwoju sił zbrojnych po II wojnie światowej (lata 1952-1953) struktura Okręgu Wojskowego nr IV wyglądała następująco (stan na 1.01.1952 r.): Dowództwo (Wrocław), 2 Korpus Piechoty (Poznań): 4DP (Krosno Odrzańskie), 5 DP (Sulęcin), 19 DZ ( Gubin-Komorowo), 112 pac (Głogów), 2 Korpus Zmechanizowany (Wrocław): 10 DZ (Opole), 11 DZ (Żagań) oraz 27 DP (Zgorzelec), 11 DAPlot (Brzeg), 14 BAC (Bolesławiec), 23 BAPpanc (Kalisz), 28 BAPpanc (Gniezno), 13 Samodzielny Pułk Czołgów (Opole), 22 Samodzielny Pułk Czołgów (Żagań), 15 Szkolny Pułk Czołgów (Opole),10 Pułk Łączności (Wrocław), 4 Pułk Saperów (Gorzów Wlkp.), 1Pułk Pontonowy (Brzeg).

W 1953 roku, po rozwiązaniu Krakowskiego OW do ŚOW włączono 11.Korpus Armijny (2,7 i 29 DP, 120 pac, 24 błącz, 64 bsap).
W latach 1950-1955 zreorganizowano administrację wojskową. Zamiast likwidowanych rejonowych komend uzupełnień (RKU) utworzono wojskowe komendy rejonowe (WKR), które podporządkowano komendom wojewódzkim (WKW) we Wrocławiu, Łodzi, Opolu, Poznaniu, Katowicach i Zielonej Górze.
W okresie od 1955 do 1958 roku przeprowadzono cztery znaczące redukcje Wojska Polskiego, w wyniku czego stan liczebny zmniejszył się prawie o 190 tysięcy żołnierzy. W ŚOW nastąpiły istotne zmiany organizacyjne, gdyż rozwiązano korpusy i część dywizji, przeformowano inne dywizje (np. 7 DP w 2 DZ, 10 i 11 DZ w 10 i 11 DPanc) oraz zmieniono dotychczasową numerację.
W styczniu 1960 roku w ŚOW tworzyły następujące związki taktyczne i jednostki: 2 Dywizja Zmechanizowana, 4 Dywizja Piechoty, 5 Dywizja Piechoty (wkrótce rozformowana), 10 Dywizja Pancerna, 19 Dywizja Pancerna (przemianowana na 5 DPanc), 11 Dywizja Zmechanizowana, 11 Dywizja Artylerii Przeciwlotniczej (62, 84 i 93 paplot), 10 Dywizja Artylerii Armat (14,31,35 BAA), 80 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej, 91 i 156 Pułk Artylerii Przeciwpancernej, 10 Pułk Łączności, 1 Pułk Pontonowy, 4 Pułk Saperów, Liniowy Batalion Łączności, 34 Batalion Czołgów Ciężkich, 20 Batalion Obrony Przeciwchemicznej.
Należy przy tym odnotować, że w latach 1961-1962 dokonano podziału sił zbrojnych na wojska zewnętrzne (siły operacyjne) oraz wewnętrzne przeznaczone do obrony zaplecza i ludności cywilnej. W skład tych ostatnich, nazwanych siłami obrony terytorialnej kraju (OTK) weszły: wojska obrony powietrznej kraju, wojska obrony wewnętrznej, nowo utworzone jednostki OTK i obrony cywilnej. Dowództwo ŚOW (jak i pozostałych okręgów) stało się na czas pokoju organem dowodzenia i koordynacji tych układów. Od 1964 roku kierowanie systemem OTK w poszczególnych województwach przejęły wojewódzkie komitety obrony, a ich organami dowodzenia stały się wojewódzkie sztaby wojskowe (WSzW), którym m.in. podporządkowano terenowe jednostki OTK: Katowicką Brygadę Obrony Terytorialnej oraz Opolski, Wielkopolski, Wrocławski i Zielonogórski Pułki Obrony Terytorialnej.
Po przeformowaniu 4 DP w 4 DZ (1962 r.) i 11 DZ w 11 DPanc (wiosna 1963r.) ukształtowała się struktura ŚOW, która przetrwała prawie do końca lat 80-tych ub. wieku. Trzon sił ŚOW stanowiły: 2 i 4 DZ, 5,10 i 11 DPanc, 1 i 4 BSap, 15 Brygada Radiowo-Kablowa, 3 i 18 BA, 5 BAA, 20 i 91 pappanc, 14 prlk, 10 pł, 6 ppont.
Należy przy tym odnotować, że w latach 1961-1962 dokonano podziału sił zbrojnych na wojska zewnętrzne (siły operacyjne) oraz wewnętrzne przeznaczone do obrony zaplecza i ludności cywilnej. W skład tych ostatnich, nazwanych siłami obrony terytorialnej kraju (OTK) weszły: wojska obrony powietrznej kraju, wojska obrony wewnętrznej, nowo utworzone jednostki OTK i obrony cywilnej. Dowództwo ŚOW (jak i pozostałych okręgów) stało się na czas pokoju organem dowodzenia i koordynacji tych układów. Od 1964 roku kierowanie systemem OTK w poszczególnych województwach przejęły wojewódzkie komitety obrony, a ich organami dowodzenia stały się wojewódzkie sztaby wojskowe (WSzW), którym m.in. podporządkowano terenowe jednostki OTK: Katowicką Brygadę Obrony Terytorialnej oraz Opolski, Wielkopolski, Wrocławski i Zielonogórski Pułki Obrony Terytorialnej.
W wyniku kolejnego podziału administracyjnego kraju w 1975 roku, Śląski Okręg Wojskowy objął swoim zasięgiem 13 województw. Doszły województwa: częstochowskie, jeleniogórskie, wałbrzyskie, legnickie, leszczyńskie, kaliskie, sieradzkie i gorzowskie.
W 1987 roku zapoczątkowany został proces restrukturyzacji wojsk. W ŚOW likwidacji uległa 2 DZ, na bazie której utworzono 20 Bazę Materiałowo-Techniczną (20 BMT). Rozformowano również 11 pz 4DZ, 23 pcz 5 DPanc, 13 pcz DPanc, 3 pcz 11 DPanc, 1. Szkolny Pułk Samochodowy, 15 Pułk Wojsk Obrony Wewnętrznej, Katowicką Brygadę i wszystkie pułki OT, a także 27, 32 i 34 Pułki Inżynieryjno-Budowlane, 32 Pułk Inżynieryjno-Techniczny i inne jednostki.
Po przemianach ustrojowych w 1989 roku, rozpadzie wschodniego bloku państw socjalistycznych i Układu Warszawskiego zintensyfikowany został okres restrukturyzacji naszej armii i redukcji stanu liczebnego wojska, który w ciągu kilku lat zmniejszono o ponad 200 tys. żołnierzy.
W 1993 roku kosztem terytorium, kadry oraz jednostek Warszawskiego i Śląskiego OW (województwo katowickie i częstochowskie) utworzono Krakowski Okręg Wojskowy. W 1994 roku, w obiektach zlikwidowanej 20 BMT powstała 22 Brygada Piechoty Górskiej (Nysa, później Kłodzko), a 3 i 18 Brygady Artylerii przeformowane zostały na pułki rakiet o tej samej numeracji.
W 1997 roku powołano Dowództwo Wojsk Lądowych, które przejęło od Sztabu Generalnego dowodzenie tym rodzajem wojsk i okręgami. W 1999 roku Polskę podzielono na dwa okręgi wojskowe: Pomorski i Śląski, obejmujący swoim zasięgiem dziewięć południowych województw Polski, tj.: lubuskie, dolnośląskie, opolskie, śląskie, łódzkie, świętokrzyskie, małopolskie, podkarpackie i lubelskie. W miejsce KOW utworzono Korpus Powietrzno-Zmechanizowany (styczeń 1999 r.), a po jego rozformowaniu 2.Korpus Zmechanizowany (styczeń 2002 r.).
W latach 1998-2001 w ŚOW rozwiązano wiele jednostek wojskowych, w tym tak zasłużone dla Wojska Polskiego dywizje ŚOW, jak: 5 Kresowa Dywizja Zmechanizowana im. Króla Bolesława Chrobrego (rozwiązana 31 grudnia 1998), 10 Sudecka Dywizja Zmechanizowana w Opolu (11 XI 1999), 4 Lubuska Dywizja Zmechanizowana im. Jana Kilińskiego w Krośnie Odrzańskim (31 III 2001 r.). Proces ten nie ominął też jednostek rodzajów wojsk, jak np. 4 BSap (30.09.1999 r.), 5 BAA (31.12.2001 r.), 14 prlk (31.12.2001 r.) oraz garnizonów w Gubinie, Żarach, Nysie, Gorzowie Wielkopolskim, Jeleniej Górze, Strzegomiu. Jedyną dywizją, która przetrwała okres restrukturyzacji w Śląskim Okręgu Wojskowym była 11.Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego, która przeszła w podporządkowanie 2 Korpusu Zmechanizowanego (2 KZ) w Krakowie.
W 2001 roku całkowicie zreorganizowano dowództwo i sztab Okręgu, zmieniono ich funkcje i zadania, prawie o połowę zmniejszono stan kadry, a w październiku 2004 roku związki taktyczne i jednostki operacyjne przekazano dowództwu 2 KZ. Od tego momentu ŚOW realizował głównie zadania administracyjne, logistyczne oraz pełnił rolę „państwa-gospodarza” w trakcie zabezpieczenia ćwiczeń sojuszniczych na jego ośrodkach poligonowych. W swoim składzie Okręg posiadał m.in. cztery Rejonowe Bazy Materiałowe (we Wrocławiu, Nowogrodzie Bobrzańskim, Łodzi i Stawach) i pięć batalionów ratownictwa inżynieryjnego, a w marcu 2004 roku przyjął w podporządkowanie 1 Dębliński Pułk Drogowo-Mostowy oraz 10 Brygadę Logistyczną z Opola. Po kolejnych przemianach ustrojowych i zmianach organizacyjnych, 1 lipca 2007 roku ŚOW podporządkowany został Inspektoratowi Wsparcia Sił Zbrojnych RP.
We wrześniu 2010 roku rozpoczął się we Wrocławiu proces formowania 4. Regionalnej Bazy Logistycznej, która 31 grudnia 2011 roku (po rozformowaniu dowództw okręgów) przejęła zadania Śląskiego Okręgu Wojskowego, a 20 września 2014 roku również jego dziedzictwo i tradycje.
Dowódcami Śląskiego Okręgu Wojskowego byli: gen. armii Stanisław Popławski (1945-47), gen. bryg. Stanisław Daniluk-Daniłowski (194-1949), gen. dyw. Wsiewołod Strażewski, (1949-54), gen. bryg. Ostap Steca (cz.p.o 1954-55), gen. dyw. Wsiewołod Strażewski, (1955-56), gen. dyw. Czesław Waryszak (1956-64), gen. bryg. Eugeniusz Molczyk (1964-68), gen. dyw. Florian Siwicki (1968-71), gen. broni Józef Kamiński (1971-75), gen. dyw. Henryk Rapacewicz (1975-84), gen. dyw. Zbigniew Ohanowicz (p.o. 1977-78), gen. dyw. Jan Kuriata (1984-87), gen. bryg. Henryk Szumski (1987-89), gen. dyw. Tadeusz Wilecki (1989-92), gen. dyw. Janusz Ornatowski (1992-96), gen. dyw. Antoni Walczak (1996-98), gen. dyw. Adam Rębacz (1998-2001), gen. dyw. Jerzy Baranowski (200-04), gen. dyw. Ryszard Lackner (2004-06), gen. bryg. Aleksander Bortnowski (cz.p.o – I/III 2006), gen. dyw. Fryderyk Czekaj (2006-07), gen. dyw. Zbigniew Głowienka (2007-09), płk Jan Pawlik (cz.p.o V-IX 2009), gen. bryg. Zbigniew Smok (2009-11), płk Jan Pawlik (XII 2011).